Face Control
ΜΙΑ SUI GENERIS ΓΙΑΤΡΟΣΒιοπαθολόγος, ιδεολόγος, ιδρυτικό και δραστήριο στέλεχος της οργάνωσης «Γιατροί του Κόσμου», σύζυγος και μητέρα. Η Ηρώ Βαρσαμή δε φοβάται να εκφράσει ανοιχτά τη γνώμη της για τα σύγχρονα δρώμενα, όπως εκείνη τα βιώνει...
Σ_ΠΑΜΕΛΑ ΛΥΤΡΑ
Φ_ΑΡΧΕΙΟ ΗΡΩΣ ΒΑΡΣΑΜΗ
Ποιoς είναι ο ήρωας της διπλανής πόρτας και, κατά προτίμηση, από το ασθενές φύλο; Έτυχε ν’ ακούσω για την Ηρώ Βαρσαμή, της οποίας οι δραστηριότητες και ο λόγος με εντυπωσίασαν. Έπειτα από λίγες ημέρες τη συνάντησα στα γραφεία της οργάνωσης «Γιατροί του Κόσμου», στην οποία έχει αφιερώσει ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής της...
«ΠΟΛΛΟΙ ΜΟΥ ΛΕΝΕ: “ΚΑΛΑ, ΤΙ ΝΟΜΙΖΕΤΕ ΟΤΙ ΚΑΝΕΤΕ;”»
«Κάνουμε! Έστω και τρεις άνθρωποι να σωθούν, για εμάς είναι κέρδος. Μόνο και μόνο το γεγονός ότι μη κυβερνητικοί οργανισμοί, όπως είναι οι “Γιατροί του Κόσμου”, δρουν ανθρωπιστικά, στέκονται πλάι στον άνθρωπο που πάσχει, δρουν πολιτικά, δηλώνουν παρουσία και επηρεάζουν με τη δράση τους διεθνή πολιτικά φόρα, καταγράφοντας αδικίες, καταγγέλλοντας παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων -όπως είναι η οικονομική δυσπραγία- αποτελεί σοβαρή κι αξιοπρόσεχτη δουλειά. Έτσι κι αλλιώς, είμαστε όλοι συνένοχοι για το υπάρχον διεθνές status quo, οπότε όλοι καλούμαστε να σκεφτούμε εναλλακτικούς τρόπους βελτίωσής του».
«ΑΠΡΟΟΠΤΑ; ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΠΑΝΤΟΤΕ»
Σε ερώτησή μου σχετικά με το πόσο συχνά είναι τα απρόοπτα γεγονότα κατά τη διάρκεια των αποστολών, απαντά ότι αυτά ποικίλλουν, αλλά συμβαίνουν πάντοτε. Ποια μπορεί να είναι;
«Από απλά απρόοπτα, όπως είναι η παράταση κάποιων διαδικασιών εξαιτίας της γραφειοκρατίας, μέχρι πιο σύνθετα, όπως η έλλειψη φαρμάκων που είναι δύσκολο έως αδύνατο εκείνη τη στιγμή να αντικατασταθούν». Mάλιστα, τονίζει η γιατρός ότι πολλές φορές καλούνται να εφεύρουν εναλλακτικούς τρόπους θεραπείας των αρρώστων, λόγω παρόμοιων αντίξοων συνθηκών, γεγονός δύσκολο για ένα γιατρό που έχει συνηθίσει να εργάζεται με πιο εξελιγμένα μέσα.
«Ανάμεσα στα απρόοπτα δε θα μπορούσαμε, βέβαια, να παραλείψουμε -και δη όταν μιλάμε για τέτοιες περιοχές- τον παράγοντα της φυσικής καταστροφής. Πολλές φορές μου έχει τύχει να στήσω μια σκηνή, να γίνει πλημμύρα και να βρεθώ σχεδόν καλυμμένη από το νερό!».
«ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΣΤΕΡΙΚΕΣ, ΑΛΛΑ ΠΙΟ ΑΝΘΕΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΕΣ»
Από τα πρώτα κιόλας λεπτά της κουβέντας μας, η Ηρώ δεν κρύβει τις δυσκολίες που συναντά κανείς ταξιδεύοντας σε Αφρική, νότια Αμερική και Ασία, υπό αντίξοες συνθήκες, φυσικές και μη, προκειμένου να συνδράμει στη βελτίωση της ζωής ανθρώπων που το έχουν πραγματικά ανάγκη. Μιλώντας για τις δυσχέρειες που συναντούν οι «Γιατροί του Κόσμου» κατά τη διάρκεια των ταξιδιών-αποστολών τους και οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την καθημερινότητα των μελών τής εκάστοτε αποστολής, τονίζει το πόσο την έχει βοηθήσει η εκ φύσεως ανθεκτικότητα κι ευελιξία της, ως γυναίκας. «Παρόλο που υπάρχει η φήμη ότι είμαστε πιο υστερικές (κι όντως είμαστε), παρατηρώ ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιο ανθεκτικές στην ταλαιπωρία και πιο ευέλικτες όσον αφορά τις σχέσεις με τους ανθρώπους, την προσαρμογή σε απρόβλεπτες καταστάσεις, αλλά και την ψυχραιμία. Έχω δει υστερικές κρίσεις από άνδρες -και μάλιστα για το τίποτα- που δεν περιγράφονται...».
«ΟΛΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ, ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΘΕΛΗΣΗ»
Είναι σύζυγος, μητέρα, εργαζόμενη ως γιατρός στο Σισμανόγλειο νοσοκομείο και πλήρως αφοσιωμένη στην επιστήμη-λειτούργημά της. Ο χρόνος της είναι περιορισμένος μεταξύ Ελλάδας και των, έως τρίμηνων ή, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και εξάμηνων (!), αποστολών. «Ακόμη κι όταν επιστρέφω από μια αποστολή, το μυαλό μου, τουλάχιστον για ένα μήνα, είναι ακόμη εκεί. Μέχρι να βεβαιωθώ ότι όλα εξελίσσονται ομαλά». Παρ’ όλα αυτά, δε θεωρεί ότι είναι αδύνατο να έχεις οικογένεια, σύζυγο και παιδιά, ενώ είσαι τόσο δραστήρια. Θέτει όμως ως βασικές προϋποθέσεις την υπομονή, την όρεξη κι έναν ανοιχτόμυαλο σύντροφο, που δε θα είναι Aνατολίτης στις ιδέες, αλλά πρόθυμος να καλύψει όλα εκείνα τα θέματα που υπό κανονικές συνθήκες θα κάλυπτε συνήθως η γυναίκα του σπιτιού. «Και δεν εννοούμε το σφουγγάρισμα ή τη μαγειρική μόνο, αλλά και την ανατροφή των παιδιών, το τρέξιμο στα σχολεία, φροντιστήρια, τα επιπλέον μαθήματα...».
«ΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΟ»
«Γενικά, είμαι ψύχραιμος άνθρωπος, προσαρμόζομαι εύκολα, αλλά ακόμη και τώρα, έπειτα από δεκαπέντε χρόνια, όταν επιστρέφω σπίτι, θέλω γύρω στα τρία εικοσιτετράωρα για να συνέλθω. Θυμάμαι ότι ύστερα από την πρώτη μου αποστολή, η οποία ήταν μετά το χημικό πόλεμο στο Κουρδιστάν, οι δικοί και φίλοι μου μού έλεγαν ότι έκαναν ένα μήνα για να δουν την Ηρώ που ήξεραν!». Ακριβώς επειδή το ψυχολογικό κόστος είναι μεγάλο, οι εθελοντές θα πρέπει πριν από οποιαδήποτε αποστολή να ενημερώνονται και να προετοιμάζονται ψυχολογικά. «Υπήρξαν και δύο, τρεις περιπτώσεις που εκδήλωσαν γρήγορα και άσχημα αυτό το ψυχολογικό κόστος, οπότε αναγκαστήκαμε να τους γυρίσουμε αμέσως πίσω».
«ΟΤΑΝ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΠΗΓΑΙΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ, ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΣΕΠΕΣ»
«Είναι γνωστό, ακόμη και στους ίδιους τους αρμόδιους πολιτικούς φορείς, ότι στις διεθνείς αποστολές “χάνονται” χρήματα. Όταν γίνονται οι μεταφορές διακρατικά ή μέσω δημόσιων φορέων, χρήματα αλλά ακόμη και είδη εξαφανίζονται!».
Μιλώντας ανοιχτά για ένα θέμα που όλοι ξέρουμε ή υποψιαζόμαστε, αλλά δύσκολα θίγουμε, η Ηρώ Βαρσαμή τονίζει τη σπουδαιότητα της παρακολούθησης των εν λόγω μεταφορών.«Τα ξέρουν, τους τα λέμε κι εμείς. Καταλαβαίνω ότι δε μπορούν εύκολα να έχουν τον πλήρη έλεγχο, αλλά ας τον αναθέσουν στις μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως είναι οι “Γιατροί του Κόσμου”, που δρουν ανεξάρτητα κι ευέλικτα. Σίγουρα ένας μη κομματικός οργανισμός, όπως είναι οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, έχει τη δυνατότητα να ασκήσει πιο αποτελεσματικό έλεγχο από έναν κυβερνητικό φορέα».
«ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΔΕ ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΤΣΕΠΕΣ»
«Έχω ασκήσει εξ ολοκλήρου μόνη μου ελέγχους κατά τη διάρκεια μεταφορών κι ούτε χρήματα ούτε κουτάκι από τα είδη δε χάθηκε! Στο Ιράκ, μέσα στους βομβαρδισμούς, ήμουν η ίδια και οδηγός του φορτηγού, για να μη μου ξεφύγει τίποτα κατά τη μεταφορά. Δεν πρέπει να τους αφήνεις λεπτό κατά τις διακρατικές μεταφορές. Πρόσφατα, στην καταστροφή με το τσουνάμι, οι “Γιατροί του Κόσμου” της Πορτογαλίας έπρεπε να παραλάβουν την κρατική βοήθεια στη Σρι Λάνκα και να την πάνε σε μια από τις πληγείσες περιοχές. Η βοήθεια πήγε στο γραφείο-σπίτι του πρωθυπουργού, όπου είχαν διαμορφώσει αποθήκες. Εκεί τα πράγματα παρέμειναν για τέσσερις ημέρες, μέχρι να βγουν τα απαιτούμενα έγγραφα. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα, μπροστά στα μάτια τους, χάθηκε το 35%!».
«ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΧΡΗΜΑΤΑ!»
Αιφνιδιάστηκα λιγάκι, όταν άκουσα κι αυτό! Προλαβαίνοντας τη σκέψη μου όμως, μου υπενθύμισε ότι κι εκεί λόγο έχουν τα κράτη. «Και αυτός διακρατικός οργανισμός είναι. Όπως τα διαχειρίζονται τα υπουργεία, κάπως έτσι τα διαχειρίζονται και τα Ηνωμένα Έθνη. Όταν τα χρήματα διακινούνται μέσω κυβερνήσεων, χάνονται μεταξύ των κρατικών και παρακρατικών φορέων».
«ΔΕΝ ΠΗΡΑΜΕ ΦΡΑΓΚΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΗΛΕΜΑΡΑΘΩΝΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΤΣΟΥΝΑΜΙ»
«Η οργάνωσή μας έφυγε αμέσως για την περιοχή. Την ίδια ώρα ήταν σε εξέλιξη ο τηλεμαραθώνιος, που είχε σχέση με τα εδώ υπουργεία. Μέχρι ένα τέταρτο πριν ξεκινήσει ο τηλεμαραθώνιος, ο κόσμος δε γνώριζε ποιος θα διαχειριζόταν τα χρήματα που θα πρόσφερε. Μετά είπαν ότι θα γινόταν διακρατικά και μέσω των Ηνωμένων Εθνών. Προσωπικά, αυτό το θεωρώ επιεικώς απαράδεκτο, ενώ σημειωτέον ότι ούτε εμείς ούτε καμία άλλη μη κερδοσκοπική οργάνωση, απ’ όσο γνωρίζω, δεν πήρε φράγκο. Εμείς συνδράμουμε ακόμη στην περιοχή, με τη βοήθεια των 450.000 ευρώ που ο κόσμος μας εμπιστεύτηκε και μας έδωσε από το υστέρημά του. Σας ευχαριστούμε!».
«Η ΓΛΩΣΣA EΠIKOINΩNIAΣ MAΣ EINAI AYTH THΣ AΓAΠHΣ»
Συγκινημένη, μου περιγράφει τη σχέση που έχει αναπτύξει μ’ ένα εννιάχρονο κοριτσάκι από την Τουρκία. «Η γλώσσα επικοινωνίας μας ήταν αυτή της αγάπης. Ούτε εγώ μιλούσα τουρκικά ούτε εκείνη ελληνικά. Με ακολουθούσε όμως παντού!» Τη γνώρισε στους καταστροφικούς σεισμούς της γειτονικής Τουρκίας, το 1999. Έπειτα από λίγο, όταν η Ηρώ ξαναπήγε για δεύτερη φορά στην περιοχή, της πήγε δώρο ένα φορεματάκι. «Μόλις της το έδωσα, εξαφανίστηκε. Δεν κατάλαβα τι έγινε! Ύστερα από λίγο ήρθε, κρατώντας ένα δώρο για εμένα, τυλιγμένο σε μια εφημερίδα και δεμένο μ’ ένα λάστιχο για τα μαλλιά της. Το άνοιξα και ήταν μια πορσελάνινη μουσική χορεύτρια, η οποία, φυσικά, δεν έπαιζε πλέον μουσική. Ήταν από τα ελάχιστα σχεδόν άθικτα αντικείμενα που της είχαν απομείνει, το έψαξε στα συντρίμμια του σπιτιού της και το έφερε σ’ εμένα! Αυτό δε θα το ξεχάσω ποτέ!».